Matrah artırımı ile ilgili düzenlemeleri de içeren 7440 sayılı kanun 12 Mart 2023 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
7440 sayılı kanunun 5. Maddesi uyarınca; kanunda belirtilen şartlara uyarak gelir vergisi, stopaj gelir vergisi ve kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında; katma değer vergisi yönünden vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında artırımda bulundukları yıllar ve vergi türleri için vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamaz.
Mükelleflerin 2018,2019,2020,2021 ve 2022 yıları için matrah ve vergi artırımında (yazının bundan sonraki bölümlerinde kısaca matrah artırımı ifadesi kullanılacaktır) bulunmaları mümkündür. 2022 yılına ilişkin olarak gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunmanın ayrıca bazı ilave şartları bulunmaktadır.
7440 sayılı kanun ve kanuna ilişkin tebliğ hükümleri uyarınca; 12.03.2023 tarihinden önce başlanılmış vergi incelemelerinin 21 Mart 2023 tarihine kadar tamamlanamaması halinde, mükelleflerin 31 Mayıs 2023 tarihine kadar matrah artırımında bulunmaları durumunda vergi incelemesine devam edilmeyecektir.
7440 sayılı kanunla, yasanın yürürlük tarihinden önce başlayıp devam eden incelemelerin tamamlanılması için vergi idaresine bir haftalık bir süre tanınmıştır. İncelemenin tamamlanmasında kasıt, inceleme neticesinde düzenlenecek raporların vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.
Bir önceki matrah artırımı düzenlemesi olan 7143 sayılı kanunda, incelemenin tamamlaması için idareye verilen süre iki ay olarak öngörülmüştü. Bu durum, devam eden incelemesi olan mükellefler için 7440 sayılı yasa kapsamında matrah artırımı hükümlerinden yararlanmayı daha cazip hale getirmektedir.
Uygulamada genel olarak, vergi incelemesi devam eden mükellefin matrah artırmına ilişkin kanunda belirtilen koşullara uygun bir şekilde, incelemeye ilişkin yıllar ve vergi türleri itibariyle matrah artırımında bulunması durumunda inceleme elemanlarınca incelemeye devam edilmeyerek inceleme bir iş emri kapatma yazısı ile sonlandırılmaktadır. Bu nedenle, haklarında vergi incelemesi yürütülmekte olan mükelleflerin ivedi olarak, öncelikle devam eden inceleme yıllarına ve vergi türlerine ilişkin olarak matrah artırımında bulunmaları yararlarına olacaktır.
Mükellef hakkında devam eden incelemenin mükellefin matrah artırımında bulunması nedeniyle sonlandırılması sonrasında vergi idaresi söz konusu mükellefin matrah artırımından doğan vergiyi ödeyip ödemediğini takibe almaktadır. Mükellefin matrah artırımına ilişkin ödemeleri kanunda öngörülen şekilde yapmadığının, yani kanundaki ödeme şartının ihlal edildiğinin tespit edilmesi durumunda, daha önce sonlandırılmış olan inceleme tekrar açılarak incelemeye devam edilmektedir.
Bu nedenle mükelleflerin matrah artırımı neticesinde tahakkuk ettirilen vergileri kanunun öngördüğü şekilde aksatmadan ödemeleri büyük önem arz etmektedir. Aksi durumda hem yasanın kendilerine tanıdığı inceleme yapılmama güvencesini kaybedecekler, hem de tahakkuk eden vergileri gecikme zammıyla birlikte ödemek durumunda kalacaklardır.
Mükellefler açısından bir diğer önemli konu, sahte belge kullanma veya sahte belge düzenleme yönünden devam etmekte olan vergi incelemelerinin matrah artımı karşısındaki durumudur.
Uygulamada genel olarak, her ne kadar idarenin VUK 359. madde kapsamında inceleme yapma yetkisi saklı olsa da, sahte belge kullanımı yönünden yasanın yürürlük tarihinden önce başlayıp devam etmekte olan incelemesi bulunan mükellef, inceleme konusu yıla ilişkin olarak matrah artımında bulunduğunda incelemeye devam edilmeyerek inceleme sonlandırılmaktadır.
Sahte belge düzenleme konulu incelemelerde ise durum biraz farklıdır. Sahte belge düzenleme yönünden yasanın yürürlük tarihinden önce başlayıp devam etmekte olan incelemesi bulunan mükellef inceleme konusu yıla ilişkin olarak matrah artımında bulunursa, inceleme tamamlanana kadar matrah artırımının tahakkuk işlemleri bekletilir. Şayet inceleme, kanunun yayım tarihini izleyen ayın başından itibaren 12 ay içinde (01.04.2024 tarihine kadar) tamamlanamazsa incelemeye devam edilmez ve matrah artırımı geçerli olur. İnceleme bu 12 aylık sürede tamamlanır ve inceleme sonucunda sahte belge düzenleme fiilinin varlığı tespit edilemezse, yine yapılan matrah artırımı geçerli olacaktır. İnceleme sonucunda sahte belge düzenleme fiilinin varlığının tespit edilmesi durumunda ise yapılan matrah artırımı geçerli olmayacaktır.
Konu ile ilgili bir başka önemli husus ise kimlerin matrah artırımından yararlanamayacağıdır;
- Haklarında, 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yıllarının herhangi birinde 12/03/2023 tarihinden önce vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporlar ile 213 sayılı Kanunun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasındaki sahte olarak düzenleme fiilleri ile aynı Kanunun 359 uncu maddesinin (ç) fıkrasında yer alan fiillerin (özetle ödeme kaydedici cihaz, donanım ve sistemlere müdahale edilmesi) işlendiğine yönelik tespit yapılanların,
- Terör suçundan hüküm giyenlerin,
- 12.03.2023 tarihi itibariyle haklarında terör örgütleri ve benzeri yapılarla mensubiyeti veya iltisakı olduğu gerekçesiyle yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması yapılması talep edilenlerin 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yıllarının hiçbiri için matrah artırımından yararlanmaları mümkün değildir.
Özellikle devam eden vergi incelemesi olan mükelleflerin matrah artırımı hükümleri ile ilgili olarak konunun uzmanlarından yardım almaları kendi yararlarına olacaktır.
Sağlıklı ve huzurlu günler dilerim…
Musa ÜNAL
Yeminli Mali Müşavir